Restauratie

Het door de begijnen nagelaten patrimonium is indrukwekkend:
op een oppervlakte van 6,11 ha, omgeven door een buitenmuur van 1.070 m met 2 toegangspoorten, liggen verspreid over 8 straten en 3 pleinen :

80 woningen
14 conventen (gemeenschapshuizen voor een 30-tal begijnen)
het Groothuis
een infirmerie
een pastorie
de kerk H. Elisabeth met Calvarie
de kapel H. Antonius
het kapelletje der Zeven Weeën.

Alle conventen en huizen zijn begrensd door straatmuren en tuinmuren. Buiten de begijnhofmuren ligt een weide met aparte toegangspoort.

In de loop der jaren zijn allerlei gebreken opgetreden, te wijten aan slijtage, stormschade, verkopingen, onoordeelkundige verbouwingen en restauraties. Deze werken kaderen in de drie doelstellingen van de VZW. Het behoud, herstel en beheer van het patrimonium, zowel onroerend als roerend. De (her)bestemming van gebouwen voor bewoning en voor organisaties en initiatieven gericht op sociale en culturele noden van de samenleving

Vanaf de negentiger jaren wordt de strijd tegen het verval ernstig aangepakt.

Het Groot Begijnhof werd op 21 april 1994 volledig beschermd als monument en als stadsgezicht en op 2 december 1998, samen met 12 andere Vlaamse begijnhoven, ingeschreven op de UNESCO lijst van Werelderfgoed.

De eigenares van het Begijnhof dient op 17 februari 2003 haar eerste bouwaanvraag in voor de restauratie van de conventen H. Sophia (nr. 73) en H. Eleonora (nr. 85) en het aanpalende huis H. Barbara (nr. 86).

Op 3 december 2003 keurt het Vlaams Gewest de restauratiepremie goed. Kort nadien verleent de stad Gent de bouwvergunning en in september 2004 worden de werken aan convent nr. 73 opgestart. De nieuwe huurder installeert zich op 15 september 2005. In dezelfde maand starten de renovatiewerken aan convent nr. 85 en huis nr. 86. De nieuwe huurder betrekt beide panden in december 2006.

Het eerste restauratieplan loopt tot 2009.
Er zijn 34 daken duurzaam hersteld en 3 conventen gerenoveerd. In de kerk werden herstellingswerken uitgevoerd. Ieder huis dat vrijkwam werd gemoderniseerd. met respect voor het hedendaagse wooncomfort. Straatmuren kregen nieuwe ezelsruggen. Bij veel huizen werd het buitenschrijnwerk aangepakt en degelijk geschilderd, idem voor een aantal poortjes: met dank voor de inzet van de bewoners. Alle woekerende beplantingen zijn verwijderd en er is een begin gemaakt met het kappen van te hoge bomen.

Het tweede restauratieplan loopt over de periode 2010-2015 en steunt op heel wat ervaring en is daarom terecht ambitieus.

Volgende projecten werden gerealiseerd :

de volle restauratie van 5 conventen: H. Philippus Neri, ten Hove, ter Engelen, H. Drievuldigheid en ter Leyen
compleet herstel elk jaar van 7 daken, zodat in 2015 alle huizen een nieuwe pet op hebben
voortdurende restauratie van portieken, ezelsruggen, poortjes, goten en muren
modernisering van elk huis dat vrijkomt
aanleg van een parking om het Hof verkeersluw en tenslotte autovrij te maken
restauratie van enkele kunstwerken
opfrisbeurt van de kapel
inleiding van het dossier om (een gedeelte van) het Begijnhof als open monument te laten erkennen.

Het Groot Begijnhof heeft in die periode een heuse verjongingskuur ondergaan.

De jaren daarop blijven we daken herstellen en voorzien vloerisolatie, worden huizen gerenoveerd en restaureren we in samenwerking met Autimismus vzw het Convent 22. Het Groot Begijnhof heeft in die periode een heuse verjongingskuur ondergaan hebben.

Het derde restauratieplan zit vervat in een nieuwe regelgeving onder een beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid.

De bescherming van het begijnhof als stadsgezicht en de erkenning als UNESCO werelderfgoed verplicht ons tot de opmaak van een beheersplan om aanspraak te kunnen maken op erfgoedpremies bij de uitvoering van restauratiewerken.

Het beheersplan geeft onze visie weer rond het beheer en het in stand houden van het volledige patrimonium voor een periode van 24 jaar. Dit is een grote uitdaging.

We gebruiken het beheersplan ook als eigen werkinstrument om de huidige staat van de woningen in kaart te brengen en planmatig aan te duiden welke werken in welke woningen nog moeten gebeuren. Op die manier willen we ook de uitgevoerde werken bijhouden en een bouwkundige historiek opbouwen per gebouw.

De restauratie van de daken van woningen wordt prioritair aangepakt. We zorgen voor waterdichte daken met onderdak en zoldervloer isolatie, waardoor niet alleen het comfort verhoogt, maar ook een energiebesparing wordt gerealiseerd. De daken zelf worden niet geïsoleerd omdat de controle van het daktimmerwerk mogelijk moet blijven.

Waar mogelijk plaatsen we 'achterzetramen'. Het plaatsen van dubbel glas is helaas niet mogelijk in de historische gebouwen, maar de techniek van een extra binnenraam lost veel op.

De woningen zijn heel verschillend wat betreft afwerking en modern comfort. Sommige woningen zijn volledig in orde, zijn voorzien van een badkamer, centrale verwarming en een recente elektrische installatie. In andere woningen is de tijd blijven stil staan, is er geen centrale verwarming, een beperkte badkamer en basis elektriciteit . De vzw stelt zich tot doel om in alle woningen centrale verwarming te installeren, een moderne badkamer te voorzien, de elektrische installatie te vernieuwen en een praktische keuken te installeren.

Dit alles en veel maar staat beschreven in het beheersplan dat vrij online toegankelijk via deze link: Sint-Amandsberg (Gent) - Groot begijnhof | Plannen | Onroerend Erfgoed of bijgevoegde pdf (75MB).